Bagla

Həkimdən soruş

Mehtap Şafak: Yeni nəsil müdirlərin piramidası

Bu günün müdirləri ilə 20 il əvvəlkinin müdirlərı arasında yalnızca kostyum fərqi yoxdur. Artıq yalnız dövriyyəyə deyil, qarşımızda davamlı xoşbəxtliyə də sərmayə qoyan bir lider profili var. “Müdir olmaq” köhnə nəslin sandığı kimi işçiləri idarə etməklə deyil, onları anlamaqla bağlıdır. Bu dəyişimin altında isə yalnız texnologiya və ya qlobal trendlər deyil, insan təbiətini yenidən tərif edən bir intizam yatır: Davranış İqtisadiyyatı (Behavioral Economics).

Təxminən 82 il əvvəl Abraham Maslowun “Ehtiyaclar iyerarxiyası” piramidası insan motivasiyasını anlamaq üçün inqilab idi. Ancaq bu günün sahibkarı bu piramidaya sığmır. Çünki yeni nəsil müdir, özü ilə birlikdə başqalarının da ehtiyac piramidasını dəyişdirir.

Yenilənmiş piramida: Maslow 2.0

Gəlin, Maslowun klassik piramidasının necə təkamül etdiyinə birlikdə baxaq:

Klassik Maslow Piramidası (1943):

1. Fizioloji ehtiyaclar (yemək, su, sığınacaq)

2. Təhlükəsizlik ehtiyacı

3. Aid olma və sevgi ehtiyacı

4. Hörmət ehtiyacı

5. Özünü reallaşdırma

Yeni nəsil müdirin piramidası – Maslow 2.0 (2025):

1. Zehni və rəqəmsal azadlıq

2. Dəyər əsaslı gəlir

3. Psixoloji təhlükəsizlik və elastiklik

4. İctimai fayda yaratmaq

5. Təsir buraxmaq və davamlı miras

Bu piramida dəyişikliyi yalnız şəxsi bir baxış dəyişikliyi deyil, eyni zamanda iqtisadi davranış modellərində də dramatik bir dəyişimi təmsil edir. Yeni nəsil lider üçün “uğur” artıq maliyyə böyüməsindən ibarət deyil; emosional zəka, etik kapital, brend dəyərinə töhfə və işçi təcrübəsi ilə ölçülür.

Davranış iqtisadiyyatı ilə Liderlik

Ənənəvi iqtisadiyyat, insanın rasional qərarlar verəcəyini fərz edir. Ancaq davranış iqtisadiyyatı insanın qərarlarını çox vaxt hisslər, qərəzlər və mühit faktorları üzərindən verdiyini ortaya qoyur. Məhz bu perspektiv yeni nəsil müdirləri daha dərindən öyrənməyimizə imkan yaradır.

Mükafat sistemi qurursunuz? İnsanlar mükafatdan çox aidiyyət üçün işləyə bilərlər.
Ofis dizaynını dəyişirsiniz? Açıq ofislər məhsuldarlığı deyil, narahatlığı artıra bilər.
Investor axtarırsınız? Artıq yalnız maliyyə gəlirliliyi deyil, sosial fayda da qiymətləndirilir.

Sosial hüquqların gücü

Davranış iqtisadiyyatı göstərir ki, fərdin davranışları yalnız estetik və emosional mühitlə deyil, maddi təminatla da formalaşır. Yeni nəsil müdirlər “ilham verən ofislər”, “sakit gəzintilər”, “zehin rahatladan nahar fasilələri” kimi tətbiqlərlə psixoloji təhlükəsizliyi artırmağı hədəfləyirlər; bu düzgün addımdır. Ancaq…

İşçi, ofisin tayt kimi əyninə olmasından çox, gəlirinin və sosial hüquqlarının da “əyninə tam oturmasını” gözləyir.

Emosional məmnuniyyət, yalnız maddi məmnuniyyətlə davamlı hala gəlir. Yeni lider anlayışı, işçi xoşbəxtliyini yalnız divarların rənginə deyil, həmçinin əmək haqqı cədvəllərində, sığorta təminatında və ədalətli əmək haqqı siyasətlərində öz əksini tapmalıdır. Çünki davranışl iqtisadiyyat deyir ki:
“İnsan, haqsızlıq hiss etdiyi yerə aid olmaz”

Bu günün uğurlu müdirləri emosional zəka qədər iqtisadi zəkaya da sahibdir. Çünki bilirlər ki, azad düşünən komandalar yalnız özünə inamlı fərdlərlə mümkündür. Və bu özünə inam, çox vaxt maaş cədvəlində başlayır.

Yeni nəsil müdir qeydi:

❌ “Xoşbəxt ofis = yoqa seansı + açıq mətbəx” deyil,
✅ “Xoşbəxt ofis = ədalətli əmək haqqı + güclü sosial hüquqlar + psixoloji təhlükəsizlik.”

Yeni nəsil müdir, davranış baxışları yalnız istehlakçını anlamaq üçün deyil, öz daxili təşkilat strukturunu formalaşdırmaq üçün də istifadə edir. Şirkətin dəyərləri ilə fərdin həyat dəyərləri arasında qurulan sinxronizasiya yalnız iş yerini deyil, liderin bütün həyat tərzini dəyişdirir.

Kimdir bu yeni patronlar?

32 yaşında bir qadın sahibkar, mənfəətindən əvvəl işçilərin psixi sağlamlığına büdcə ayırır.
45 yaşlı bir texnologiya CEO-su, cümə günləri şirkət işçiləri ilə açıq havada “sakit gəzinti” təşkil edir.
Bir holdinq rəhbəri, illik performans dəyərləndirməsini “insani münasibətlər” şkalası üzərindən edir.

Bu liderlər bir tərəfdən balans hesabatları ilə maraqlanarkən, digər tərəfdən emosional kapitalı artıran qərarlar alırlar. Çünki bilirlər ki: ən yaxşı sərmayə, özünü yaxşı hiss edən insana edilən sərmayədir.

Yeni nəsil müdirləri anlamaq üçün Excel fayllarına deyil, davranış haqqında məlumat oxumalarına; mənfəət-zərər cədvəllərinə deyil, dəyər-həyat uyğunluğuna baxmaq lazımdır. “Forbes Türkiyə”nin radarında artıq yalnız bazar payı böyüyənlər deyil, insanı böyüdən patronlar da yer alır.

Və bəlkə də ilk dəfə… “patron” sözü, avtoritet deyil; təsir, ilham və empatiya ilə eyniləşir.

Mənbələr: